Rioja: de meest bekende rode wijn uit Spanje! Maar weet je eigenlijk van welke druif die wijn wordt gemaakt ? En dat er werkelijk gigantische verschillen zijn in smaak, die vooral tot stand komen door rijping in houten vaten? Vinoloog en wijndocent Petri Houweling vertelt alle ins & outs over Rioja. Vanaf nu weet je waar je op moet letten als je een Rioja koopt en welke Rioja past bij jouw smaak.
Een grote zucht van opluchting. Ik hoor hem elke keer weer van mijn cursisten van de wijncursus als ik ze laat snuffelen aan een Gran Reserva Rioja. Eerst geef ik ze een zogenaamde ‘joven’ uit de Ribera del Duero. Van dezelfde druif. Een mooie wijn, lekker slank en strak, met mooie aroma’s van rood fruit. Maar zonder enige houtrijping van belang. De reacties daarop zijn positief. Maar ze worden pas echt blij van een wijn met een behoorlijke dosis proefbaar hout, zoals een Gran Reserva Rioja.
Wat zit er in de fles? Is Rioja wijn altijd op dronk?
Alleen bij Spaanse wijnen weet je het zeker. Hoe lang heeft deze wijn gerijpt op hout en fles? Daar hebben ze, zeker in de Rioja, heldere communicatie over. Het staat gewoon op de fles, Gran Reserva, Reserva, Crianza en Joven. Een heerlijke zekerheid voor ons, de consument.
Toch heeft vooral de Consejo Regulador, de overkoepelende organisatie in Rioja daar zelf een beetje genoeg van. Ze zijn op zoek naar een manier om hun wijnen een andere typering ernaast te geven. Ze moeten ook wel, als ze Rioja net zo populair als voorheen willen houden. Er gebeurt nogal wat in de wereld, en dat heeft ook veel invloed op wijn. En dan vooral op de verkoop hiervan in een zeer wispelturige markt met bedreigingen zoals de Brexit en Trumptax.
Hoe zat het ook alweer met Rioja wijn?
Wijnregio Rioja ligt in het noorden van Spanje, ten zuiden van de Pyreneeën en niet ver van de Atlantische Oceaan. Als eerste in Spanje kreeg Rioja een ‘Denominación de Origen’, oftewel de herkomstbenaming, voor kwaliteitswijn. Daarna (1991) kwam daar een kwalificatie bij, namelijk Calificada. Het is nog steeds een gebied met bijzonder smaakvolle wijnen. We herkennen ze blind alleen al aan de geur van vanille en kokos naast de aroma’s van zwart rijp fruit.
Er wordt ook witte wijn gemaakt, maar het draait hier vooral om rood. Deze worden gemaakt van de druivenrassen tempranillo, eventueel aangevuld met garnacha, mazuelo en graciano. De wijnen worden geclassificeerd op basis van opvoeding en rijping op Amerikaans eikenhout. De categorieën zijn Joven, Crianza, Reserva en Gran Reserva.
Terroir is het toverwoord
Jarenlang vielen de Rioja’s op vanwege hun zwoele vanilleachtige smaak, afkomstig van de rijping op Amerikaans eikenhout. Maar die tijd is een beetje voorbij. Moderne wijnmakers streven naar meer fruit in de wijn en minder hout. In Rioja vindt een omslag plaats. Wat er allemaal gaat veranderen legt Master of Wine Job de Swart uit tijdens zijn masterclass op de Rioja Wine Tasting. Kort samengevat: naast de indeling in de bovengenoemde categorieën (Joven, Crianza, Reserva en Gran Reserva) wil men ook meer laten zien waar de wijn precies vandaan komt. En jawel, daar komt het wijn-toverwoord om de hoek kijken. Terroir. Dat mooie samenspel van druivenras, bodem, klimaat en de wijnmakers. Maar willen de wijnmakers er zelf eigen wel aan?
Van houtrijping naar terroir op het etiket
Op de etiketten werden de zona’s oftewel de subregio in de Rioja al wel vermeld. Dit gebeurde al vanaf 1999. Vanzelfsprekend, want er zijn duidelijke verschillen tussen de drie subzones, qua temperatuur en bodem. Rioja Alta en Alavesa zijn beduidend koeler, liggen hoger en hebben een kalkhoudende bodem. Een groot verschil met het droge, warme Rioja Baja gebied op alluviale bodem. De laatste heet trouwens nu Rioja Oriental. Dat bekt al een stuk lekkerder. Ook de vermelding van de gemeente was ook al mogelijk sinds 1999, maar wordt voortaan zichtbaarder.
Nieuwe extra categorie
Sinds 2017 is de additionele Viñedo Singular (single vineyard) categorie erbij gekomen. Hieraan zijn een aantal strengere kwaliteitseisen verbonden. Dit kan alleen als de wijnstokken minimaal 35 jaar oud zijn, de druiven manueel geoogst worden en de rendementen beperkt zijn. Voor rood is dit max. 33 hl/ha en voor wit 45 hl/ha). Als aan deze voorwaarden voldaan is, geeft het Consejo Regulador als regulerend en controlerend orgaan garantiezegels af. Dit garandeert de juistheid van de informatie op het etiket inclusief de herkomst.
Te veel werk voor de wijnboer?
Maar even terug naar de personen die het allemaal moeten gaan doen, de wijnmakers. Bij een rondvraag tijdens de Rioja Winetasting blijkt dat de intentie er wel is, maar de uitvoering vooralsnog achterblijft. Het is namelijk niet verplicht, en slechts een aanvullende certificatie. En het is vooral ook heel veel extra werk. Daar zitten de uitvoerders niet echt op te wachten. Het zal uiteindelijk wel gebeuren, en dan weet je nu alvast hoe het precies zit.
Maar vooralsnog vooral blijven genieten van zo’n old-school Rioja met precies de juiste hoeveelheid hout. Heerlijk bij een stuk goed vlees, Spaanse stoofpot met konijn en chorizo, of Hollandse biefstuk met kruidenboter.
Geef een reactie