Wijnexpert Tjitske Brouwer

Bio wijnen blootgelegd

Biologisch, duurzaam, natuurwijn of veganistisch; allemaal termen voor ‘bio wijnen’ waarmee je de laatste tijd wordt dood gegooid. Je ziet door de bomen het bos niet meer. Maar Tjitske Brouwer van Vinoblesse is Magister Vini, genomineerd voor de titel wijnvrouw van het jaar en de grote expert op dit gebied. In dit artikel legt zij de onderlinge verschillen gedetailleerd uit! Lees haar verhaal, gebaseerd op de laatste inzichten…

Tjitske Brouwer aan het werk
Wijnexpert Tjitske Brouwer aan het werk in de wijngaard

Iets toevoegen aan wijn is van alle tijden. Klassiek werd wijn met eiwit of ossenbloed geklaard en gebruikte men ter conservering plantenextracten, sulfiet en zelfs lood. De laatste 150 jaar is de kennis over wijnbouw en vinificatie enorm toegenomen. Wat als voordeel heeft dat de kwaliteit grosso modo is gestegen, maar soms ten koste van de natuurlijkheid van wijn.

Er is een groep mensen die in het verweer komt tegen het gangbare gebruik van chemie in de wijngaard en oenologische hulpmiddelen in de wijnkelder. Zij betreuren het verlies aan puurheid, transparantie en identiteit van de wijn. Maar ook de schade aan de natuur, afname van biodiversiteit en klimaatverandering gaat hun aan het hart. Hierdoor ontstaat een trend voor natuurlijk, puur en zuiver. Bio wijnen lijken daar goed bij aan te sluiten, maar waar staan al die verschillende keurmerken voor?

Biologisch: zonder kunstmest of bestrijdingsmiddelen

Biologische landbouw is eind 19e eeuw ontstaan. Bezorgde wetenschappers met elk hun eigen specialisatie bogen zich over de invloed van schaalvergroting, monocultuur en gebruik van chemie in de landbouw. Albert Howard legde zich toe op het belang van organisch materiaal, Steiner op biodynamie, het echtpaar Müller op de bewerking van de bodem en Fukuoka op permacultuur. Hun ideeën werden opgepakt door verschillende organisaties, elk met hun eigen visie, door het delen van kennis en praktijkervaring met elkaar wordt de methode verfijnd. Er ontstaat behoefte aan een keurmerk van de overheid dat garantie biedt. Bij bio mag geen gebruik gemaakt worden van chemische gewasbeschermingsmiddelen of kunstmest, maar het gedachtegoed gaat verder.

EU biologisch keurmerk
EU biologisch keurmerk

De IFOAM (International Federation of Organic Agriculture Movements) adviseert bij het maken van regelgeving. Zij vatten de principes voor biologisch werken samen in vier woorden: gezondheid, ecologie, eerlijkheid en zorg. Deze kernwaarden moeten inspireren bij keuzes die tijdens de productie worden gemaakt.

Wijn is met veel passen en meten aan de regelgeving toegevoegd. Men kon het niet eens worden over wat gebruikt mag worden tijdens de vinificatie en dan met name over de hoeveelheid sulfiet. Uiteindelijk is er voor een poldermodel gekozen…. Wat wel en niet mag staat in de verordening, wijnen die voldoen aan de eisen worden gecertificeerd en dragen het Europese logo voor bio op het etiket.

3x wit biowijnen vinoblesse
Gaillac (l) en Chardonnay (r) zijn duurzaam, de Chiaretto rosé is biologisch. Met keurmerk.

Biodynamisch; nog een stapje verder

Veel liefhebbers van biologische wijn vinden de regels lang niet ver genoeg gaan, ze hechten meer aan de regels van de privé-organisaties. Een van de bekendste is Demeter, het keurmerk dat staat voor biodynamie. Het grote verschil met biologisch is het gebruik van de biodynamische preparaten. Het zijn kruiden, mineralen en mest die volgens precieze receptuur worden gemaakt, en in homeopathische hoeveelheid worden gebruikt. Voor velen hocus pocus, maar in de praktijk merken wijnboeren dat de kwaliteit van druiven en wijn verbetert. Dit komt onder andere doordat het bodemleven complexer is en tot dieper in de bodem gaat wat de terroirexpressie verhoogt; door de rechte groei van de plant en wortel en het rijpen van het fruit wat zich vertaalt in meer energie, identiteit en definitie in de smaak.

Demeter keurmerk voor wijn
Keurmerk van Demeter

Maar Demeter is een internationale landbouworganisatie, en wijn hoort pas sinds kort bij de groep. Er is een internationale standaard, maar de uitvoering verschilt per land. Zo mag van Demeter Italië vrijwel niets aan een wijn worden toegevoegd terwijl Demeter Duitsland het gebruik van geselecteerde gist – indien nodig – wel toe staat. biodyvin keurmerkTeneinde producent en consument ten dienst te staan en de regels voor biodynamische wijn te verfijnen hebben zich twee nieuwe privé-organisaties aangemeld: Biodyvin en Renaissance des appellations. Net als Demeter elk met hun eigen logo.

Natuurwijn; pure wijn zonder manipulatie

Natuurwijn of vin naturel refereert niet zo zeer aan een bepaalde stroming van landbouw zoals biologisch, biodynamisch of permacultuur, maar aan de vinificatie. Men wil pure wijn maken, zonder enige toevoegingen of manipulatie (door extractie of temperatuur). De eerste geluiden over Vin Naturel kwamen na de wijnboeren opstand in 1907, waarbij geprotesteerd werd tegen het toevoegen van suiker en wijn uit andere landen aan Franse wijn. Later wanneer oenologische hulpmiddelen de smaak van de wijn gaan bepalen houdt Jules Chauvet pleidooi voor het maken van wijn zonder sulfiet, chaptalisatie en toegevoegde gist. Om met druifeigen gist te kunnen werken moet je biologisch werken. Chemie doodt de natuurlijke gistcultuur van de wijn.

keurmerk AVNEr bestaan verschillende organisaties voor natuurwijn. De Franse Association des Vins Naturels (AVN) heeft geprobeerd de regelgeving door het Institut National de l’Origine et de la Qualité (INAO) te later erkennen maar dat is voor alsnog niet gelukt. De regels staan wel duidelijk op hun site vermeld. Er mag niets aan de wijn worden toegevoegd en liever ook geen sulfiet. Om tot deze pure manier van werken te komen mogen producenten in de overgangsfase voor bottelen een kleine hoeveelheid (10 mg/l) sulfiet toevoegen. Indien aan alle eisen wordt voldaan mag het logo van AVN op het etiket worden gezet.

Duurzaam; gericht op milieu en oog voor de natuur

IFOAM becommentarieert de term duurzaamheid in het wijnreport 2013 als volgt : hoewel er vele zeer nuttige initiatieven zijn omtrent de invulling van duurzaamheid is er nooit een echte definitie voor geweest. In de praktijk staan de keurmerken voor vermindering gebruik chemie en fossiele brandstoffen, het bevorderen van biodiversiteit en de kwaliteit van het milieu.

 

terra vitis keurmerk
terra vitis keurmerk

Een bekend keurmerk is Terra Vitis. Sinds kort is er in Frankrijk het Haute Valeur Environmental (HVE) keurmerk bijgekomen. Beide keurmerken refereren vooral aan de wijnbouw, Terra Vitis controleert ook de kwaliteit van de wijn maar er is – naar mijn weten – geen beperking in het gebruik van oenologische hulpmiddelen.

Vegan wijn; zonder dierlijke hulpmiddelen

Bij vegan wijn mogen geen dierlijke producten worden gebruikt. Denk aan klaringsmiddelen zoals eiwit, gelatine, vislijm of caseïne (uit melk). Maar ook stabiliseringsmiddelen zoals lysozym (wordt gewonnen uit eiwit) en chitosane (uit het uitwendige skelet van krabben en garnalen) zijn van dierlijke oorsprong. vegan wijn keurmerkSommige keurmerken gaan zelfs zo ver dat er ook geen dierlijke mest in de wijngaard mag worden gebruikt…

Er bestaan meerdere keurmerken: Vegan Trademark UK, Eve Vegan FR, label EU. Maar Italiaanse keurmerken voor biologische certificeren ook apart voor veganistisch: ICEA Vegan.

 

Meer weten over Biowijn en hun verschillen?

Maandag 2 maart verzorgt Tjitske Brouwer een Masterclass ‘Natuurwijnen’ op de wijnproeverij Vini Bio in Amsterdam.
Locatie: Hotel Casa
Tijd: 12.00 uur
Aanmelding: Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Ghislaine Melman van Melman Communications, M: 06-14 789 441

 

Coteaux du Lyonnais (l) en Rioja (r) zijn biologisch, Vino Renosu Rosso is een natuurwijn. Met keurmerk.

INTERESSE GEWEKT?

Volg mij dan op Instagram, Facebook of Pinterest en blijf op de hoogte van mijn laatste culinaire avonturen.

Interesse in het allerlaatste wijnnieuws? Meld je aan voor mijn nieuwsbrief.

2 reacties op “Bio wijnen blootgelegd”

  1. Goedemorgen,
    Ik heb met interesse dit artikel gelezen en zal zeker u blijven volgen. Zelf importeer ik wijnen uit Italie van 2 Wijnhuizen. 1 volledig gecertificeerde ( Chiusa Grande uit de Abruzen) en 1 kleinere niet gecertificeerde (Papalino uit Lazio) waarvan ik weet en met eigen ogen heb gezien dat ze ook echt biologisch werken maar voor dit kleine bedrijf veel te duur is om certificaten aan te vragen. Dus wat ik hiermee wil zeggen dat cerficaten leuk zijn als verkoopargument maar niet zaligmakend zijn. mvg. Henk Wienholds

    • Dat klopt! Niet iedereen wil of kan keurmerken aanbrengen op z’n etiket. Dus je bent afhankelijk van je importeur om te weten of het er in werkelijkheid aan toe gaat. Maar zie je wel een keurmerk, dan weet je nu wat dit inhoudt.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *